چهار سال محدودیت زنان در افغانستان؛ بازگشت طالبان و آپارتاید جنسیتی

در ۲۴ اسد ۱۴۰۰، طالبان پس از سقوط حکومت جمهوری، بدون مقاومت وارد کابل شدند و قدرت را به‌ دست گرفتند. ساعاتی پیش از ورود آنان، محمداشرف غنی، رئیس‌جمهور پیشین، پایتخت را ترک کرد و فضای اضطراب و بی‌باوری سراسر کشور را فرا گرفت. زنان، که طی دو دهه پیش به آموزش، کار و آزادی‌های نسبی دست یافته بودند، نخستین هدف محدودیت‌ها قرار گرفتند. کتابچه «طالبان» به قلم عبدالحکیم حقانی، رئیس ستره‌محکمه طالبان، مبنای مقررات تازه وزارت امر به‌معروف شد و بر اساس آن، زنان از اختلاط با مردان، سفر بدون محرم، آموزش غیردینی و بسیاری فعالیت‌های اجتماعی و کاری منع شدند. یک ماه پس از تسلط طالبان، مکاتب تنها برای پسران باز شد. در مارچ ۲۰۲۲، مکاتب بالاتر از صنف ششم برای دختران بسته شد و سپس تحصیل زنان در پوهنتون‌ها و مراکز خصوصی نیز ممنوع گردید. بر اساس آمار یونیسف، اکنون بیش از دو میلیون دختر از آموزش محروم‌اند. زنان که پیش از سقوط حکومت حدود یک‌چهارم کارمندان دولت را تشکیل می‌دادند، از ادارات اخراج شدند. کار آنان در سازمان‌های غیردولتی، نهادهای بین‌المللی و سپس بخش خصوصی نیز ممنوع شد. برآوردها نشان می‌دهد این سیاست‌ها سالانه نزدیک به یک میلیارد دالر به اقتصاد زیان وارد کرده است. طالبان محدودیت‌های گسترده‌ای بر زندگی روزمره زنان وضع کردند؛ از منع رانندگی و ورود به پارک‌ها و باشگاه‌ها تا حذف تصاویر زنان از اماکن عمومی. اعتراض‌های زنان با شعار «نان، کار، آزادی» با خشونت، بازداشت و شکنجه پاسخ داده شد. بسیاری فعالان به خارج پناه بردند، اما در داخل کشور، سرکوب شدید صدای معترضان را خاموش کرد. امروز افغانستان تنها کشوری است که به ‌صورت رسمی «آپارتاید جنسیتی» در آن اعمال می‌شود؛ موضوعی که به باور کارشناسان، مهم‌ترین مانع به رسمیت شناخته ‌شدن طالبان در سطح جهانی است.